Page 57 - st-insaat-malzeme-2023-aralik

iletilen enerjiyi emip dağıtamadığı (sönümleyemediği) için
genellikle en zayıf noktalarından kırılarak binanın çökme-
sine neden olur. Uygun şekilde güçlendirilmemiş binalar
da çökmeye karşı hassastır [3, 4].

1.1 Kat Planlarında Düzensizlik ve Rijitlik
Yapının burulma davranışı, yapısal tasarım sırasında dik-
kate alınmadığı takdirde, bir depremde yapıda ciddi hasar
oluşacaktır. En yaygın uygulamalar, burulma modlarının
baskın hale gelmesini önlemek için yapının rijitliğini değiş-
tirmektir (Bkz. Şekil 1)

Şekil 2. Bölme duvarlı kısa kolon örneği.

• Kolonların, orta kısımlarından bir kiriş ile birbirine
bağlanması (Bkz. Şekil 3),

Şekil 1. Kat planları düzensiz tasarlanmış bina örneği,

Yukarıdaki şekilde gösterildiği gibi, rijitliği düşük olan bölge-
nin yanal deformasyonu, perde duvar alanına kıyasla daha
yüksek yanal sapmaya sahiptir. Geometrik merkez ve rijitlik
merkezi çakışmıyor. Daha yüksek yanal sapmaya maruz ka-
lan alandaki kolonlar, yüksek eğilme hareketi ve kesme kuv-
vetleri geliştirebilir. Kolonların yapısal kapasitesi bu kuvvetleri
taşımak için yeterli değilse, kolon başarısız olabilir ve binanın
bir kısmının veya tamamının çökmesine neden olabilir.
Şekil 3. İlave kirişli kısa kolon örneği.
1.2 Kısa Kolon Efekti • Eğimli zeminde inşa edilen binalarda, alttaki
Kısa kolon, yüksekliği diğer kolonlardan önemli ölçüde kolonlar uzun, üstteki kolonları kısa olacak şekilde
daha az olan bir kolon türüdür ve binalarda ciddi yapısal tasarım yapılması Bkz. Şekil 4),
hasarlara neden olabilir. Ana strüktürdeki bütün kolonlar
aynı yükseklikte olsa bile, bölme duvarları kolon yüksek-
liğini azaltabilir. Kısa kolonların efektine neden olan du-
rumlardan bazıları şu şekildedir.

• Kolonlar arasına blok tuğla ile alçak duvar yapılması,
Yanal yükler uygulandığında, zemin yanal yönde saptırılır.
Benzer şekilde, kolon üst kısmı alt ucuna oranla yanal ola-
rak hareket eder. Normal kolonlar, kısa kolonlara oranla
daha fazla hareket özgürlüğüne sahiptir. Kısa kolonun
diğer kolonlarla aynı yanal sapmaya sahip olması gerek-
mesine rağmen hareket etmeye karşı dirençlidir. Sonuç
olarak, daha büyük bir yükü hareket ettirme direnci kısa
kolon tarafından karşılanacaktır. Bu farklılık tasarımda
dikkate alınmadıysa, kısa kolonlarda hasarlanma meyda-
na gelebilir (Bkz. Şekil 2). Şekil 4. Eğimli zeminde kısa kolon.

ST İnşaat-Malzeme ARALIK 2023 55