Page 56 - st-insaat-malzeme-2023-aralik

Binalar Depremde Niçin

Hasarlanır?

Dr. Atila Gürses

izim, deprem ne zaman,
kaç km derinlikte, kaç
şiddetinde olacak vb.
sismologları ilgilendiren
Bkonuların tartışmasını
uzmanlarına bırakıp, bir deprem ül-
kesi olduğumuzu zihinlerimize hiç
unutmayacağımız şekilde kazımamı-
zın zamanı geldi de geçti bile. Tür-
kiye’nin kaçınılmaz gerçeği deprem-
dir ve ülkemizin her yerinde her an
deprem olma riski vardır. Türkiye ve
yakın çevresinde 2022 yılında 20288
adet deprem gerçekleşmiştir (Bkz.
Tablo 1). 12.07.2023 - 17.07.2023 Tablo 1. Çözümü yapılan depremlerin yıllara göre dağılımı.
tarihleri arasında 499 deprem ger-
çekleşmiştir [1]. döndüm. Evet, orası Japonya’ydı ve binanın, muhtemelen uygun
Bu rakamlar, depremden kaçmamı- Japonlar binalarını depremlere daya- inşaat standartlarına göre inşa
zın mümkün olmadığını açık bir şe- nıklı olarak inşa ettikleri için deprem- edilmediğini gösteriyor [2]>>.
kilde gösteriyor. O halde depremden den korkmadıklarına göre benim de
korkmak yerine, etkilenmemek için korkmama gerek yoktu>>. A-YAPISAL ÇÖKÜŞÜN NEDENLERİ
gereken önlemleri almalıyız. Burada 06 Şubat 2023 tarihinde Kahraman- Deprem hasarları temelde yapısal istik-
2006 yılında yitirdiğimiz, dünyanın maraş’ın ilçeleri Pazarcık ve Elbistan rarla bağlantılıdır. Yapısal çöküş; hata-
sayılı deprem mühendislerinden biri merkezli, 7.7 MW ve 7.6 MW şid- lı tasarım, zayıf yapılaşma, su yalıtımı
olan çok değerli hocam, Prof. Müfit detinde gerçekleşen ve 10 ilimizde yapılmaması, uygun olmayan mal-
Yorulmaz’ın bir anekdotunu aktar- ve Suriye’nin kuzey bölgesinde çok zeme kullanımı, bakım yapılmaması,
mak istiyorum. <<-Bir deprem kong- büyük yıkıma ve can kaybına neden açıklık arttırmak için binanın taşıyıcı
resi için Japonya’dan aldığım davet olan 2 büyük deprem, dünyadaki sistemine verilen hasarlar ve daha bir-
üzerine Tokyo’ya gittim. Bir gökde- tüm deprem uzmanlarının ilgisini çok nedenle meydana gelebilir.
lenin üst katlarından birinde bana çekti ve bu depremlerin sonuçları ile
bir oda verdiler ve orada çalışmaya ilgili birçok araştırma yapıldı. 1. HATALI TASARIM
başladım. Kısa bir süre sonra şiddetli Prof. David Alexander’ın (UCL Insti- Depremler sırasında yapısal çökü-
bir sarsıntı oldu ve koşarak koridora tute for Risk & Disaster Reduction) şün ana nedenlerinden biri hatalı
fırladım. O da ne? Hiç kimse yok! yorumu hemen hemen tüm araştır- tasarımdır. Bir depremin uyguladığı
Ofislerin koridorlara bakan camla- maların özeti olarak kabul edilebilir. yanal kuvvetlere dayanacak şekilde
rından herkesin masalarında sakin tasarlanmamış binaların kolon, kiriş
bir şekilde çalıştığını görünce, uta- <<-Deprem merkez üssünün çok ve diğer bileşenleri, depremin ne-
narak ve başkalarının beni görmedi- uzağındaki birçok binanın çökmesi, den olduğu şiddetli zemin hareketi
ğini umarak sessiz bir şekilde odama Türkiye ve Suriye’deki binlerce ile kırılma noktasına kadar gerilir ve

54 ST İnşaat-Malzeme ARALIK 2023