Page 39 - st-proses-otomasyonu-2025-subat
P. 39
uygulama
rokarbonların bir karışımıdır ve çı- Polimerizasyon:
karıldığı yere bağlı olarak, içeriğinde Üçüncü temel dönüşüm işlemi olan
kükürt bileşikleri gibi bir dizi kirletici polimerizasyon, küçük hidrokarbon
madde bulunabilir. Karmaşık hid- moleküllerinin (monomerler) daha
rokarbon bileşikleri karışımını ham büyük olanlara (polimerler) birleş-
petrolden ayırma işlemi, bir rafineri tirilmesidir. Metan ve etan gibi nis-
içinde gerçekleştirilir ve kullanılan üç peten düşük değerli rafineri gazları,
ana rafine etme işlemi damıtma, dö- hafif gaz moleküllerini daha ağır sıvı
nüştürme ve kimyasal işlemdir. ürünlere polimerize eden yüksek sı-
caklıklara ve basınçlara maruz bıra-
PETROL RAFİNE İŞLEM ÇEŞİTLERİ kılır. Ham petrolün orijinal hammad-
NELERDİR VE İŞLEMLER NASIL desinden maksimum benzin verimini
YAPILMAKTADIR? elde etmek için bir başka önemli işlem
olarak kullanılır. İşlem; çözücüler, al-
koller ve plastiklerin yanı sıra yüksek
1. Damıtma İşlemleri: oktanlı benzin karışımları üretmek
Rafineri işlemindeki başlıca ham pet- Honeywell XNX™ Universal için kullanılabilir, ancak hem pahalı
rol işlemlerinden biridir. Bileşenler, Transmitter hem de karmaşıktır ve genellikle daha
belirli tanımlanmış sıcaklık aralıkları az maliyetli üretim yöntemleriyle re-
içinde kaynatılır ve buharlaşır. Orta- kabet edemez.
ya çıkan buharlar, işlemin ayrı nok-
talarında toplanabilir ve yoğunlaştı- Alkilasyon:
rılabilir. Daha sonra, kulenin içindeki Bu işlem, rafineri kraking işleminde
sıcak buharlar yükseldikçe, sıcaklık üretilen yüksek uçucu hidrokarbonla-
yavaş yavaş azalır ve kulenin ve daha rı daha yüksek oktan değerine sahip
düşük sıcaklıklarda art arda yüksek daha az uçucu ürünlere dönüştürmek
noktalarda; yağlama yağı, ısıtma yağı, için uygulanır.
gaz yağı (parafin), benzin ve yoğun-
laştırılmamış gazlar çekilir. Bu arada, Hidrojenasyon:
kulenin dibinde ağır akaryakıtlar ve Çatlama sırasında daha ağır fraksi-
asfalt kalıntıları boşaltılır. Fraksiyon- yonlara hidrojen eklenir. Hidrojen ila-
lama kulesi, fraksiyonları ayırmak ve Honeywell Searchpoint Optima Plus vesi, zincire bir hidrojen bağı ekleye-
toplamak için yatay çelik tepsiler içe- rek, daha ağır kısımları daha değerli
ren, yaklaşık 40 metre yüksekliğinde daha hafif kısımlara dönüştürmeye
bir çelik silindirden oluşur. yardımcı olur.
2. Dönüştürme İşlemleri: Yeniden Biçimlendirme:
Damıtma yoluyla elde edilen daha az Bazı özel petrokimya ürünlerinin elde
değerli parçaların bazılarını, örneğin edilmesi için bir çatlama işlemidir.
benzin gibi daha değerli ürünlere dö- TNT üretimi için toluen elde etmek ve
nüştürmek için kullanılır. Bu amaçla yüksek oktanlı benzin verimini arttır-
kullanılan ana işlemler arasında termal mak için kullanılmıştır. En basit aro-
matik hidrokarbon gazlarından ikisi
kraking, katalitik kraking, polimerizas- olan benzen ve ksilen üretmek için de
yon, alkilasyon, hidrojenasyon ve yeni- kullanılabilir.
den biçimlendirme bulunur.
3. Kimyasal İşlemler:
Termal Kraking: Kimyasalların eklenmesi genellikle
Yüksek basınç uygulanarak yağın safsızlıkları gidermek ve aynı zaman-
yüksek bir sıcaklığa ısıtılmasından Honeywell Searchline Excel da rafine edilmiş fraksiyonların kali-
ibarettir. Bu, daha büyük molekül- tesini arttırmak için son arıtma işlemi-
lerdeki bazı atomların ayrılmasına nin bir parçası olarak kullanılır.
ve diğer molekülleri oluşturmasına Katalitik Kraking: F Tüm bu rafineri işlemleri, petro-
neden olur. Çatlama, daha az faydalı Daha hafif ürünlere dönüşümün, ka- lü bir dizi nihai ürüne ve ara ürüne
ağır bileşiklerin bazılarını parçalaya- talizörlerin kullanılması ile desteklen- dönüştürür. Bunlardan en önemlileri
rak daha büyük miktarlarda benzin mesi dışında, termal çatlamaya esas şunlardır;
gibi daha değerli ürünler üretebilir. olarak benzerdir. Yüksek sıcaklıklar
Örneğin, kerosin (C15H32) içindeki kullanılır, ancak katalizörlerin kulla- 1. Gasoline; tüm rafineri ürünlerinin
pentadekan molekülü, oktan benzini nılmasıyla işlem daha düşük basınç- en temeli ve en önemlisidir. Motorlu
(C8H18) üretmek için kırılabilir. larda çalıştırılabilir. taşıtlarda yakıt olarak kullanılmasının
ST Proses Otomasyonu Şubat 2025 37
