Page 65 - st-proses-otomasyonu-2025-nisan

dosya: laboratuvar cihazları ve analizörler

zeytinyağlarında K232 değeri çok yüksek, limit dışı çıkar. denk gelen değer okunur ve kayıt edilir. K232 ve K270 de-
ΔK değeri ise zeytinyağlarının asit ağartma toprakları ile iş- ğerlerinin bulunabilmesi için alınan numune miktarının 4
lenip işlenmediğinin belirlenmesinde kullanılan ve rafine ya ile çarpılıp, 232,0 nm ve 270,0 nm’de ölçülen değerlerin bu
da prina yağı varlığının tespit edildiği önemli bir kriterdir. çarpıma bölünmesi gerekmektedir. Çünkü analiz 100 ml ye-
Temelde yeni çekilen zeytinyağlarında K232 değeri 1,2 – 1,6 rine 25 ml çözelti ile yapılmıştır. Formül aşağıdaki gibidir:
arası beklenir. K270 değeri de tağşişle ilgili bilgi verebilir.
Rafine yağ tağşişi yapılmış zeytinyağlarında mutlaka K270
değeri artar. Rafine veya riviera zeytinyağlarına karıştırılan
prina yağları da K270 değerinde artışa sebep olur. Bu yüz-
den özgül absorbans analizi doğal zeytinyağına rafine yağ BU FORMÜLDEKİ KISALTMALARIN KARŞILIĞI
karıştırılıp karıştırılmadığının belirlenmesinde kullanılan AŞAĞIDAKİ GİBİDİR:
hızlı tespit metotlarındandır. F X: 232,0 veya 270,0
F m: Tartılan numune miktarı (Gram)
ANALİZDE KULLANILAN KİMYASALLAR:
F Siklohekzan YORUMLAR:
Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Prina Yağı Tebliği’ne göre
KULLANILAN ARAÇ GEREÇLER: natürel zeytinyağının E232 değeri maksimum 2,6; E270 de-
F 0,1 mg duyarlılıkta analitik terazi ğeri maksimum 0,25; ΔE değeri maksimum 0,01 olmalıdır.
F 25 ml’lik balon joje / beher Numunede yapılan analizler sonucu çıkan değerler tebliğ-
F Hach Lange DR6000 UV-Vis Spektrofotometre deki maksimum değerlerden daha küçük olduğunda yağ
F 10 mm kare quartz küvetler standartlara uygundur denebilir.
F Pastör pipet
HACH UV-VIS SPEKTROFOTOMETRENİN
ANALİZİN YAPILIŞI: SAĞLADIĞI FAYDALAR:
25 ml’lik balon joje içerisinde 0,25 g zeytinyağı tartılır ve F Kolay kurulum olana-
tartım değeri virgülden sonraki 4 hanesi alınarak kayde- ğı, hızlı uygulama
dilir. Balon jojedeki numune kalibrasyon çizgisine kadar F Sabit fiyat karşılığında
siklohekzan ile tamamlanır. Balon joje iyice çalkalanarak hızla hayata geçirilebilen
numunenin siklohekzan içerisinde çözünmesi sağlanır. çözüm
Spektrofotometre cihazı açılır. Bir süre cihazın kendi sis- F Personel için güvenli
tem kontrollerini yapması ve ışık kaynağı lambaların ha- çalışma ortamı
zır konuma gelmesi beklenir. Ölçüm için kullanılacak kü- F Entegre dokunmatik
vet siklohekzan ile iyice yıkanır, ardından kör analiz için ekran sayesinde tek bir
siklohekzan ile doldurulur. Cihaz hazır olduğunda kapak cihazdan analiz kontrolü
açılarak siklohekzanla dolu küvet analiz gözüne yerleşti-
rilir. Metod ayarlandıktan sonra cihaza 274 – 266 nm aras SONUÇ
hekzan baseline alması için komut verilir. Hekzan baseline Gıdalarda taklit ve tağşiş, hem sağlık açısından ciddi risk-
ölçümü bittikten sonra quartz küvet cihazdan çıkarılır ve ler oluşturmakta hem de ekonomi üzerinde olumsuz etkiler
hazırlanan numune çözeltisi ile birkaç kez çalkalanır. Ar- yaratmaktadır. Türkiye’de alınan yasal düzenlemeler, kalite
dından küvet hazırlanan numune çözeltisi ile doldurulur kontrol sistemleri, gelişmiş analiz yöntemleri ve laboratuvar
ve cihazdaki yerine yerleştirilir. Cihaza 274 – 266 nm arası teknikleri, sahtecilik ile mücadelede önemli araçlar olarak ön
ölçüm yapması için gerekli başlatma komutu verilir. Öl- plana çıkmaktadır. Taklit ürünlerin tüketilmesi; zehirlenme,
çüm sonuçlarından 270,0 nm’ye karşılık gelen değer E270 alerjik reaksiyonlar, kronik sağlık sorunları ve besin değeri-
değerinin hesaplanması için kayıt edilir. Ardından ölçüm nin düşmesi gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hem
sonuçlarından 270,0 nm ile 270,9 nm arasındaki en yüksek tüketiciler hem de üreticiler, yukarıda belirtilen önerileri uy-
değer tespit edilir. Bu değerin karşılık geldiği dalga boyu, gulayarak, bu risklere karşı daha bilinçli hareket etmelidir.
bu dalga boyunun 4 eksiği ve 4 fazlası değerleriyle beraber
not edilir. Elde edilen bu değerlerle aşağıdaki formül kul- KAYNAKÇA
lanılarak ΔE hesaplaması yapılır (En yüksek değerin 270,0 1. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. (2020). Gıda
nm’de çıktığı varsayılmıştır): Yapılan hesaplamanın ardın- Güvenliği ve Denetim Rehberi. Ankara: Gıda Yayınları.
dan cihazın ölçüm metodu değiştirilerek cihaz 266 nm – 232 2. Codex Alimentarius Commission. (2020). Food Fraud
nm arası ölçüm yapması için ayarlanır. Yukarıdaki ile aynı and Adulteration Guidelines.
şekilde önce 266 nm – 232 nm arasında kör çözelti için base- 3. World Health Organization (WHO). (2019). Food Safety
line; sonra numune çözeltisinin 266 nm – 232 nm arasında Systems and HACCP: Implementation Guidelines.
ölçümü alınır. Ölçüm sonucunda 232,0 nm dalga boyuna 4. European Commission Food Fraud Network. (2018).
Food Fraud: Risks, Trends and Prevention.
5. Smith, J. (2017). Economic Impact of Food Fraud. Journal
of Food Safety.

ST Proses Otomasyonu Nisan 2025 63