Page 110 - st-makina-2023-subat

MAKİNA VE AKSAMLARI

TEST - ÖLÇÜM | TEKNİK MAKALE

filtrelenir. Makina titreşimleri, 10 Hz ila 1 kHz arasın-
daki frekanslara filtrelenir ve ISO 10816’yla kıyasla-
nabilen sonuçlar elde etmek için ölçülür. Bu noktaya
kadar kullanılan ölçüm teknikleri (filtreleme ve tepe
algılama) nispeten basittir ve bu, ölçüm ekipmanının
daha düşük maliyetli olması sebebiyle harika bir avan-
tajdır. Etki düzeyi hıza bağlı olduğu için dezavantaj,
ölçümler farklı dönüş hızlarında gerçekleştirildiğinde
ortaya çıkar. Tepe değerinden çok daha iyi bir para-
metre, hızın etkisini ortadan kaldıran Crest Faktörü-
dür. Crest Faktörü, titreşim sinyalinin enerji içeriğini
temsil eden Ortalama Kareköke bölünen tepe değeri
olarak tanımlanır (bkz. “Tepe ve RMS Hakkında”).
Hız ne kadar yüksekse RMS ve Tepe değerleri de o
kadar yüksektir. Böylece oran aynı kalır. Ancak yatak
durumu daha kötü bir hal alırsa Crest Faktörü yük-
selecektir. Şekil 4’teki (yukarı-üstte)hafif inişli çıkışlı
Şekil 5: Aşınma ve yıpranma arttıkça Crest Faktörü çizgi, yatak parçalarındaki varsayılan kusurların sebep
davranışının özeti. Üstte: Yatak durumuna göre tepe
ve RMS değerleri. Alt: Crest Faktörü olduğu yatak sesini gösterir. Bunlar ağırlıklı olarak ka-
nalların ve yuvarlanan elemanların yüzey sertliğinden
ve kanalların dalgalı oluşundan kaynaklanır. Yetersiz
yağlama bu etkileri güçlendirecektir. Tepe ve RMS de-
ğerleri, 1 ila 3 arasında tipik bir değere sahip olabilen
Crest Faktörü ile birbirlerine çok yakındırlar.
Şekil 4 (yukarı ortada), tepelere sebep olan bir arızayı
gösterir. Bu tepeler çok kısa süreli olduğundan enerji
içeriği sıfıra yaklaşır. Böylece RMS düzeyi değişmez.
Bu nedenle, Crest Faktörü artar. Şekil 4’te (yukarı
altta) arızaların sayısı ile ciddiyeti artar ve bozulma
süreci aşınan parçalar ve kalıntılara bağlı olarak ivme
kazanır. Bunun sonucunda ise arızalar meydana gelir.
Bu nedenle tepe sayısı artar ve RMS düzeyine katkı-
da bulunmaya başlar. Kısaca, Crest Faktörü yeniden
düşmeye başlar. Tekrar etmek gerekirse Crest Faktö-
Şekil 6: Motor durumu iyi durumdan kabul edilemez rünün avantajı, dönüş hızından bağımsız olmasıdır.
duruma ilerlerken CF+ doğrusal olarak artış gösterir. Buna karşın Şekil 5’te (sol) Crest Faktörünün deza-
vantajı gösterilmektedir. Örneğin crest faktörünün 5
için yatağın çınlama sesinin makinadan gelen çok daha olması, yatağın iyi durumda olduğu fakat aynı zaman-
yüksek titreşimlerden ayrılması gerekir. Bu daha güçlü da kısa bir süre içerisinde değiştirilmesi gerektiği an-
titreşimlerin sebebi; dengesizlik, yanlış hizalama veya lamına gelebilir. Crest Faktörü, yalnızca bakım perso-
gevşekliktir. Bu sebeple yatak titreşimleri bant geçirici nelinin yatağın zaman içerisinde durumu konusunda
bir filtre tarafından 4 kHz ila 20 kHz arası frekanslara eksiksiz bilgi sahibi olacağı şekilde trend oluşturulur-
sa yatak durumu parametresi olarak anlam kazanır.

CREST FAKTÖRÜ + VE OTOMATİK YATAK
Crest Faktörü, yalnızca bakım DEĞERLENDİRMESİ
personelinin yatağın zaman Crest Faktörü + (CF+) parametresi, trend oluştur-
ma ihtiyacını ortadan kaldırmak için geliştirilmiştir
içerisinde durumu konusunda ve dönüş hızından bağımsız olarak bir yatağın duru-
eksiksiz bilgi sahibi olacağı şekilde munu anında belirtir. Bu parametre, Crest Faktörü-
ne benzerdir ancak yatak durumu kötüleştikçe CF+
trend oluşturulursa yatak değerinin daima artacağı şekilde artan tepe sayıları-
durumu parametresi olarak nı açıklamak üzere düzeltilir (Şekil 6, sol). c1, c2 ve
c3’ün, düşen Crest Faktörünün artan RMS değeri
anlam kazanır. tarafından etkisiz duruma getirilecek şekilde seçildi-
ği durumda formül şu şekildedir: CF+ = c1*RMS +
108
ST MAKİNA ŞUBAT 2023