Page 53 - st-robot-yatirimlari-2019-mart

ARAŞTIRMA DOSYASI

İş Sağlığı ve Güvenliği

birçok gösterge bulunuyor. Çağdaş- buzdağının yalnızca görünen kısmıdır. lerinden yararlananların değişik sosyal
lığın olmazsa olmazı kabul edilen 12 Günümüzde, sanayi kaynaklı çevresel güvenlik sistemlerine dağılmış olma-
maddelik anayasa ile Türkiye’nin du- atıkların etkisiyle, iş ortamı ile sınırlı sının ötesinde, kapsam-dışında kalan
rumunu görmeye çalışalım: kalması gereken bulguları, bu atıklara yüzde 19’luk toplum kesimi vardır. Bu
maruz kalan çevre halkında da görü- olguları göz ardı etsek bile, sağlık sis-
1. ÇAĞDAŞ SAĞLIK ANLAYIŞI: 19. yoruz. Demek ki, meslek hastalıkları temlerimiz (bazı üniversite hastaneleri
yüzyılda henüz mikropların keşfedil- artık çevresel bir karakter de kaza- dışında), dün karşılaştığı hastayı tanı-
memiş olması, sağlık alanında yalnız- nabilmektedir. Bugün bu hastalıklar maktan ve onun “teşhis-tedavisi” ile
ca belirtilerin-bulguların tedavi edilme- “çevresel ve mesleksel hastalıklar” ilgili kayıtlardan yoksundur.
sine dolayısıyla tedavi edici hekimliğe; olarak anılmaktadır. Ama siz Türkçe-
sosyal güvenlik alanında tazminci mizde hiç “çevresel hastalık” sözcük- 5. ÖNGÖRÜ: Türkiye’de insanların
yaklaşıma yöneltmiştir. Ama 1882’de lerini duydunuz mu? “günübirlik” yaşadıklarından dert ya-
ilk mikrobun keşfinin ardından geçen nılır; attığı adımların yarın kendisine
120 yıl içerisinde, koruyucu-tedavi 3. KÜTÜPHANE OLANAKLARIN- neler getireceğini yeterince hesapla-
edici-rehabilite edici hizmetleri bir bü- DAN YARARLANMA: İş sağlığı gü- madığı söylenir. Yani öngörüsünün ye-
tün olarak ele alan bütüncül yaklaşım venliği ile ilgilenen kişilerin, üniver- tersizliği vurgulanır. Tek tek insanların
(çağdaş sağlık anlayışı) ortaya çıkmış- site kütüphanelerinde sınırlı sayıda ötesinde, kurumsal yapıların (özellikle
tır. Bir politikalar mozaiği olan bu bü- bulunanlar kitaplar dışında başvurabi- de devlet yapısının) öngörü sahibi ol-
tüncül yaklaşım, koruyucu hekimliği lecekleri tek bir kütüphane vardır. Fi- duğunu söyleyebilmek için kanıtlar bu-
baş tacı yapar ve sorunu kaynağında şek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim labilmemiz çok zordur. Bu da somutla
önler. Ama bu bütüncül yaklaşımı ne ve Eylem Merkezi tarafından açılan ve ya da var olanla yetinmeyi; yaratıcı,
sağlık hizmetlerimize ve ne de iş sağlı- internet üzerinden de ulaşabileceğiniz ufuk açıcı çalışmalara, modellere, de-
ğı güvenliği politikalarımızda etkin ola- kütüphane. Ama eğer İngilizce bilmi- ğişik senaryolara, sıra dışına çıkmaya
bildiğini görüyoruz. Ne yazık ki, Türki- yorsanız, bu kütüphanede de az sayı- kösteği getirmektedir. Bu olumsuzluk-
ye, 224 sayılı Sağlıkta Sosyalleştirme da kitap bulabileceksiniz, çünkü Tür- lara karşın umut veren bazı toplu ça-
Yasası ile daha 1961’lerde yakalanan kiye’de sınırlı sayıda bu alanda çok az lışmalar da bulunmaktadır. Sözgelimi,
bir ivmeyi; hala yürürlükte olan bu yayın var. Kütüphane olanaklarından Devlet Planlama Teşkilatı tarafından
yasayı budayarak tanınmaz hale ge- yararlanma ve yayın yapma birbirini hazırlanan 8. Beş Yıllık Kalkınma Pla-
tirerek elinden kaçırmıştır (O kadar ki, karşılıklı olarak etkileyen değişkenler- nı’nın hazırlık çalışmaları sırasında, ilk
bu girişim, Dünya Sağlık Örgütü’nün, dir Fişek Enstitüsü’nün 10 yıldır ve iki kez “iş sağlığı güvenliği”, bir özel ih-
aynı ilkeleri evrensel bir belge olan ayda bir yayınlamakta olduğu süreli tisas komisyonuna bağlı alt çalışma
1978 Alma Ata Bildirgesi ile duyurma- yayın (“Çalışma Ortamı” dergisi) ülke- grubu olarak toplanmış ve öngörüler
sından 17 yıl öncesine rastlamakta- mizdeki en uzun soluklu yayın olmanın içeren çok değerli bir çalışma ortaya
dır). Çağdaş sağlık anlayışındaki yet- yanında; iki süreli yayından biri olma koymuştur.
mezliklerin acı sonucu, önlenebileceği özelliğini taşımaktadır. Hem nicel ve
halde, önlenememiş olan iş kazaları hem de nitel olarak gelişmiş ülkelerde- 6. GRUPÇU ÇÖZÜM: “Bana dokun-
ile meslek hastalıkları ve üretkenlikte ki iş sağlığı güvenliği alanında yapılan mayan yılan bin yaşasın” ve “Bir elin
düşüklüktür. yayın çalışmalarına ayak uydurabil- nesi var iki elin sesi var” gibi atasözle-
mekten çok uzağız. rinin çatışması yüzyıllardır sürmektedir.
2. ÇEVRESEL VE MESLEKSEL Ama genellikle toplum yaşantısında
HASTALIKLAR: Üretimden kaynak- 4. KAYIT-İSTATİSTİK VE ARAŞTIR- yalnızca çok özel durumlarda (örneğin
lanan ve yalnızca bazı meslek grupla- MA EKSİKLİĞİ: Birçok gelişmiş ülke, Kurtuluş Savaşı) ikincisinin egemenlik
rında görülen hastalıklara biz meslek 100-150 yıla varan sağlık kayıtlarından kazandığını söyleyebiliriz. Genellikle,
hastalıkları diyoruz. Ama, SSK 2000 yararlanarak yaptıkları karşılaştırma- “ortak gemisi yürümez” atasözünde
istatistiklerine göre, ülkemizde gö- larla övünürler. Bu kayıtlar, özellikle olduğu gibi “kişisel çözüm” arayışla-
rülen meslek hastalığı sayısı 803’tür. toplumda görülen hastalık hızlarıyla, rı egemenlik kazanır. Buna karşın, iş
Bunun çok düşük olmasına bakarak belirli işkollarında ya da mesleklerde sağlığı güvenliğinde bireysel kurtulu-
sevinmek mi gerekir? Ne yazık ki ha- görülen hızları karşılaştırmayı olanaklı şa yer yoktur. İş sağlığı güvenliği ala-
yır. Yapılan alan araştırmaları, bu raka- kılar. Özel olarak mesleksel kanserlerin nında, birbirleri ile organik bağ içinde
mın gerçekçi olmadığını; birçok mes- saptanmasında; genel olarak da yü- olmayan işyerlerinin bir araya gelerek
lek hastalığının, gözden kaçırıldığını rütülen politikaların etkinliğini ölçmek “işyeri ortak sağlık güvenlik birimi”
göstermektedir. Demek ki ülkemizde bakımından bu çok önemlidir. Ama oluşturması olgusu çok yenidir ve an-
saptanmış olan meslek hastalıkları, ne yazık ki, ülkemizde sağlık hizmet- cak birkaç örnek sayabiliriz. Özellikle

ST Robot Yatırımları Mart 2019 49