Page 138 - st-proses-otomasyonu-2017-eylul

proses emniyeti
PROSES ÜRÜN VE SİSTEMLERİ

olan bir proses bileşeninde, örneğin
TALEP MODU OPERASYONU
basınçlı bir kapta, basıncın kritik bir
Emniyet bütünlük Seviyesi (SIL) Talep anındaki arıza olasılığı (PFD) değeri aşması bir büyük endüstriyel
IEC 61511-1, Tablo 3 3 2 10 ≤ PFD < 10 -3 -2 bu kritik basınç değerinin denetlenmesi
10 ≤ PFD < 10
4
-4
-5
kaza senaryosu olarak tanımlanmış ise,
-4
ve gerekli final elemanlar ile basıncın
10 ≤ PFD < 10
-3
tahliye edilmesi fonksiyonunun
10 ≤ PFD < 10
1
-2
-1
gerektirdiği SIL değeri PFD olarak
1x10-4 değerini tutturmalıdır. Buradan
SÜREKLİ MODU OPERASYONU da SIL 3 gerekliliği ortaya çıkmaktadır.
Öte yandan, tabii ki, bu tespitten
Saat başı tehlikeli arızaya geçme olasılığı Talep anındaki arıza olasılığı
Emniyet bütünlük Seviyesi (SIL) 10 ≤ PFHd < 10 -8 işletmelerde bulunan tüm SIS’
(PFH)
IEC 61511-1, Tablo 4 3 2 1 10 ≤ PFHd < 10 -7 -6 -5 ortaya çıkmamaktadır. Çünkü,
lerin SIL 3 olması gibi bir gereklilik
4
-9
-8
proses bileşenlerinde, bilindiği
üzere, risk azaltımı sadece SIS’ lerle
10 ≤ PFHd < 10
-7
sağlanmamakta, önleme ve etkilerini
-6
10 ≤ PFHd < 10
metotları da kullanılmaktadır.
almak için gerekli olan fonksiyonlar. zorunluluğundan bahsetmektedir. azaltma adına diğer risk azaltım
Emniyet enstrumanlı sistemler Buradaki ifadede “her bir büyük Örneğin, LOPA metodunda,
(SIS): bir ya da daha fazla SIF’ i kazanın her türlü sonucunun meydana operatör denetimi, PFD değerini
uygulamak için kullanılan enstrumanlı gelme frekansının 1x10-4 seviyesine etkileyen bir faktör olarak karşımıza
sistemler. Bir SIS, sensör(ler) gelmesi”, SIS karşılığı olarak, örneğin, çıkmaktadır. Buna göre, birbirinden
(örneğin, sıcaklık, basınç, seviye), talep modu incelediğimizi ve talep bağımsız olarak kullanılan diğer
mantık çözümleyici(leri) (örneğin, frekansının senede bir kez olduğunu teknolojiler SIL gerekliliklerini aşağıya
emniyet PLC’ leri, emniyet röleleri) varsayarsak PFD değerinin 1x10-4 çekebilmektedir. (Bkz: IEC 61511-3
ve final eleman(lar)ın (örneğin, değerine denk gelmesi demektir. Şekil C-2)
kontaktör, motor, valf, vana) Çünkü, büyük bir kaza meydana
kombinasyonlarından oluşmaktadır. geldiyse ve bu kazanın meydana
Number SIL level required
Emniyet bütünlüğü: Bir SIS’ in gerekli gelmemesi için tek koruma katmanı of PL’s
SIF’ leri belirlenen zaman dilimi içinde, emniyet enstrumanlı sistem (SIS) ise bu 3 C) 1 1
belirlenen tüm koşullarda, tatmin edici sistem arızaya uğramış demektir. 1x10- B)
şekilde yerine getirme ihtimalidir. 4 PFD değerini sağlayan talep modu 2 C) C) 1 C) 1 2 1 2 3
Ortalama bir değerdir. SIL seviyesi de Tablo 3’ ten görüleceği C) B) B) B) A)
Emniyet bütünlük seviyesi (SIL): üzere SIL 3’ tür. 1 1 2 1 2 3 3 3 3
Emniyet bütünlüğünü belirtmek Yukarıda belirtildiği gibi her SIL Hazardous L M H L M H L M H IEC 61511-3 Şekil C-2
için kullanılan 1’ den 4’ e kadar seviyesinin artık sayısal bir karşılığı event O W E D G H I O W E D G H I O W E D G H I
likelihood
sıralanan soyut bir derecelendirme olduğu ortaya konmuştur. Buna göre, Minor Serious Extensive
seviyesidir. SIL 1 en düşük; SIL 4 en sadece bir SIS ile korumaya alınmış Hazardous event severity rating
yüksek emniyet bütünlük seviyesini
gösterir. Bu yazıda SIL 4 durumu
değerlendirilmeyecektir. Her bir
SIL değeri sürekli mod (continuous
mode) operasyonda 1 / saat cinsinden
tehlikeli arıza olasılığı çokluğuna
karşılık gelir. Talep modunda ise
(demand mode) SIL değeri boyutsuz
olarak talep anındaki arıza olasılığı
(PFD) olarak ifade edilir.
SIL değeri – 1x10-4 / yıl ilişkisi:
Yönetmeliğin ilgili maddesine geri
dönülecek olursa, burada, “tehlikeli
ekipmanlar için senaryo edilen her bir
büyük kazanın her türlü sonucunun
meydana gelme frekansını 1x10-4
/ yıl seviyesine veya bu seviyeden
daha küçük bir seviyeye indirme”

136 ST Proses Otomasyonu Eylül 2017