Page 39 - st-pano-ozel-eki-2017-eylul

güç sistemleri üzerinde çeşitli dezavantajlar oluşturmaktadır. 3.1.1. Kondansatör Koruması Gereksinimleri
Non-lineer yüklerin çoğunlukta bulunduğu şebekeler için, sis- Güç faktörü (cos ij) iyileştirmek için kullanılan alçak gerilim
teme göre değişen oranlarda harmonik filtreli kompanzasyon sistemi kondansatörleri IEC 60831-1, TS EN 60831-1 standart-
sistemleri tercih edilmektedir. larına uygun olmalıdır. Ayrıca kullanılacak kondansatörler Tablo
1.’de belirtilen değerleri sağlamalıdır.
3.ÖRNEK BİR KOMPANZASYON UYGULAMASI
(SIVACON S8 PANO SİSTEMLERİ)
Önceki bölümlerde belirtilen yük tiplerine göre, harmonik filtreli
ya da filtresiz kompanzasyon uygulamalarına örnek olarak, Si-
vacon S8 pano sistemleri incelenmiştir.
Ortam sıcaklığı, kompanzasyon gücü ve uygulama tiplerine
(kontaktör ya da tristör anahtarlamalı) göre pano içerisinde Tablo 1. Kompanzasyon için kullanılan güç kondansatörleri
hava akımını arttırmak üzere fan kullanılmaktadır. Modül olarak için izin verilen gerilim seviyeleri [1]
tasarlanan kompanzasyon kademe sistemlerinde sigortalı yük
ayırıcılar ile koruma sağlanmaktadır. U olarak verilen anma gerilimi, kondansatörün tasarlandığı
rc
Filtresiz kompanzasyon modülleri genel olarak daha önce de- RMS alternatif gerilim değeridir.
ğinildiği gibi lineer yüklerin çoğunlukta olduğu şebekeler için Endüstriyel şebekelerde, kondansatör uçlarında oluşan geri-
tercih edilmektedir. Toplam kompanzasyon gücü, kademelere lim seviyesi, şebeke geriliminden daha fazla olmaktadır. Ge-
bölünmektedir. Pano kapısında bulunan reaktif güç kontrol rö- nel yaklaşım olarak lineer yüklerin baskın olduğu U =400V
n
lesi, değişken yük durumlarında dahi, ihtiyaç kadar kompan- şebekelerde kondansatör gerilimleri 440 < U ) 480V olarak
rc
zasyon ünitesinin devreye girip çıkmasını sağlayarak, sistemi seçilmektedir. Benzer şekilde nonlineer reaktif yüklerin bulun-
istenen cos ij değerine ulaştırmaktadır. duğu, harmonik filtre kullanılan kompanzasyon sistemlerinde
Filtreli kompanzasyon modülleri ise non-lineer yüklerin çoğun- ise 525V) U ) 690V kondansatör kullanımı önerilmektedir. [2]
rc
lukta olduğu şebekelerde tercih edilmektedir. Şebeke geriliminden farklı seçilen kondansatör gerilimlerinde,
kondansatörün ilgili şebekede sağlayabileceği gücü belirleye-
3.1. Kompanzasyon Sistemi Boyutlandırılması W^abZ` ^^c VéVæØYV`^ [dgb“a `jaaVcØaØg/
Sistemde ihtiyaç duyulan kapasitif gücün doğru şekilde belir- 2 2
U
lenmesi önemlidir. Kompanzasyon sistemi kurulacak tesis hali Q = Q x( ) (4)
U
c2
c1
1
hazırda kurulu ya da yeni kurulacak bir işletme olabilir. Çeşitli
hesaplama cetvelleri yardımı ile kabuller yapılarak toplam aktif Örnek olarak 400V bir şebeke için seçilen 480V’luk 25kVAr
güç üzerinden bir kompanzasyon gücüne ulaşmak mümküdür. kondansatör;
Ancak özellikle işletme durumundaki tesislerde gerekli ölçüm- 2
400
lerin sahada yapılarak kompanzasyon gücünün belirlenmesi Q = 25 x( ) =17,36 kVAr

c2
daha sağlıklı sonuçlar elde edilmesini sağlamaktadır. 480
Sistem koşullarına göre ayarlanabilen güç faktörü değerlerini Gücünde olacaktır.
sağlayabilmek için, toplam kompanzasyon gücü kademele-
re bölünmektedir. Genelde toplam kompanzasyon gücünün Kompanzasyon tabloları girişlerinde, kullanıcı isteğine bağlı
%10-20’si oranında kademeler ayarlanabilir. Kademe oranları olarak tablo beslemesi için açık tip (ACB), kompakt tip (MCCB)
genelde uygulamalara göre değişkenlik gösterse de, özellik- şalterler veya ayırıcılar (switch disconnector) kullanılabilmekte-
le daha az katlı kademe oranlarının tercih edilmesi, istenen dir. Bu giriş anahtarı arada bir hat olması durumunda bu hattı
kompanzasyon gücünü sağlayabilmek için devreye alınacak koruyacak şekilde korumalı tip şalter seçilmelidir. Aynı zaman-
kademelerde daha ince ayar yapılması açısından önemlidir. da tüm kompanzasyon kademeleri devredeyken de bu şalte-
Böylece belirli kademelerin daha sık devreye girip çıkma ve rin gereksiz açma yapmadan devrede kalması gerekmektedir.
dolayısı ile malzeme ömrünü kısaltma ihtimali azaltılmış olur. Bu nedenle korumalı bir şalter kullanıldığında, şalter nominal
Günümüzde kullanılan reaktif güç kontrol röleleri akıllı yapıları akım değerinin hem hatta göre, hem de toplam kompanzas-
^aZ ^hiZcZc dgVcaVgYV `VYZbZaZg^ Žgc# &/&/'/'/'/) `jbVcYV yon gücüne göre belirlenmesi ya da kullanıcı dokümanlarında
edip, haberleşme üzerinden izlemeye imkan sağlamaktadır. belirlenen şalterin nominal akım değerinin bunlara göre kont-
Kademe gücünün belirlenmesinde en büyük kriterler harmonik rol edilmesi gerekir. Bu amaçla şalter seçimi için standartlarda
filtre kullanılıp kullanılmaması ve bu duruma göre kullanılacak kondansatör korumasıyla ilgili kriterler dikkate alınmalıdır.
kondansatör gruplarının güç ve gerilim seviyeleridir. Harmonik IEC60831-1 (Madde 21) içerisinde belirtildiği üzere kondansa-
filtreler, sistemdeki harmonik seviyelerine ve istenen filtreleme törler anma gerilim ve frekanslarına göre akımlarının 1,3 katını
miktarına göre seçilmelidir. aşmayacak şekilde çalıştırılmaya uygun olmalıdır. 1,1 katındaki

ST PANO I EYLÜL 2017 37