Page 81 - st-otomasyon-2020-eylul

OTOMASYON ÜRÜN VE UYGULAMALARI

DOSYA: EMNİYET ÇÖZÜMLERİ

Kısımları – Kısım 1: Tasarım için Genel
Prensipler
EN ISO 14119:2013, Makina Emniyeti –
Muhafızlarla İlişkili Ara Kilitleme Cihaz-
ları – Tasarım ve Seçim için Prensipler
4. Kavramlar ve Tanımlar
Bu dokümanın amaçları için, ISO 12100,
ISO 13849-1, ISO 14119 ve aşağıda veri-
len terimler ve tanımlar geçerlidir.
◆ SRP/CS: Kontrol Sisteminin Emniyetli
İlgili Kısımları
◆ DC: Hata Teşhis Yeteneği
◆ MTTFd: İlk tehlikeli arızaya geçme or-
talama süresi
◆ PL: Performans Seviyesi
◆ OSSD: Çıkış Sinyali Geçiş Aygıtı
◆ Hata Maskeleme: SRP / CS’de arızası
olmayan parçalarının çalıştırılmasıyla arı-
zaların istenmeden resetlenmesi veya SRP/
CS’deki arızaların tespitinin önlenmesi
◆ Seri Bağlı Cihazlar: Serbest potansi-
yelli kontakların, hata teşhis yeteneği olan kritik olduğu kanıtlanmıştır. Sensörler ve 7. Hata Maskeleme
bir mantık ünitesine seri bağlanması emniyet rölesi kullanılıyorsa ve bunların uy- Emniyetle ile ilgili kurgulanan devrelerin
gunluğu imalatçı tarafından test edilmemiş- tasarımında yaygın bir yaklaşım, potansi-
5. Emniyet Kontrol Sisteminin se, makina imalatçısı sensördeki tepe akım yel olarak serbest kontakları olan cihazları
Değerlendirilmesi değerinin erken aşınmaya neden olmaması- seri bir şekilde bağlamaktır, ör. emniyet
Emniyet kontrol sistemi, EN ISO 13849-1 nı sağlamalıdır. Bu durum röle tabanlı em- fonksiyonları için hata teşhis yeteneğine
gereksinimlerini karşılayacak bir şekilde niyet üniteleri ile kapı emniyet sensörlerini sahip olan bir emniyet mantık denetleyi-
oluşturulmalıdır. etkilemektedir. Değerlendirme için, oluşan cisine (emniyet rölesi) bağlı çoklu ara ki-
◆ Kumanda sisteminin donanımında veya maksimum tepe akım Is’yi (bkz. Formül 1) litlemeli emniyet tertibatları... Her ne ka-
yazılımında meydana gelen bir arızanın belirlemek ve bunu Ismax emniyet sensörü- dar bu tür uygulamarda tek bir arıza çoğu
tehlikeli durumlara yol açmaması nün izin verilen tepe akımı ile karşılaştırmak durumda emniyet fonksiyonu kaybına yol
◆ Kumanda sisteminin mantık devrelerin- gerekir. Seri bağlantılardaki tüm sensörler açmasa da, pratikte bazen problemler or-
de meydana gelen hataların tehlikeli du- dikkate alınmalıdır, bu nedenle izin verilen taya çıkmaktadır. Kontakların seri bağlan-
rumlara yol açmaması maddeleri, 2006/42/ tüm tepe akımlarının en düşük değeri mak- tısı nedeniyle, kablolardaki arızalar (ör.
AT Makina Emniyeti Yönetmeliği EK I’e simum anahtarlama akımından daha büyük dış etki kaynaklı kısa devre) veya mantık
göre makinaların tasarım ve yapımı ile il- veya ona eşit olmalıdır (bkz. Formül 2). ünitesi tarafından algılanan kontaklar, seri
gili zorunlu sağlık ve güvenlik gereklilik- Erken aşınma sorunu normalde mekanik bağlı arızalı olmayan bir başka cihazın ça-
leri kapsamındadır. Buradaki en önemli olarak çalışan sensörler ve OSSD çıkışlı lışmasıyla maskelenebilir. Sonuç olarak,
nokta ise emniyet kontrol sisteminin Giriş sensörlerde ortaya çıkmaz, çünkü bu sensör- SRP/CS’de tek bir hata varken makinanın
– Mantık – Çıkış şeklinde bir zincir olduğu lerdeki aşınma öncelikle ortalama akım ve çalışması mümkündür. Bu sonuç olarak,
ve bu üç kısım için de bütün gereksinimle- termal davranış yoluyla belirlenir. emniyetsiz bir sisteme yol açan hataların
rin tamamlanmasıdır. Doğru bir risk değer- birikmesine izin verebilir ve iş kazası ih-
lendirmesi ışığında belirlenen performans 6.1. Gerilim Düşümü timalini güçlendirebilir. Hata maskeleme,
seviyelerine uygun kategori bağlantıları Kuru kontakları seri bağlı olan manyetik kuru kontakları ile seri bağlantılı sensör-
yapılmalıdır. Şekil 1.’e göre; kategori 4, emniyet sensörlerinde önemli bir konu ise lerde meydana gelir. Bu sensörler temassız
yüksek DC ve MTTFd değerlerine sahip gerilim düşümüdür. Gerilim düşümü; hat- manyetik emniyet sensörleri ve elektrome-
çift kanal mimariye sahip bir devre tasa- tın uzunluğuna, kablo kesitine, akım şid- kanik / elektromanyetik izlemeli/kitlemeli
rımı görülmektedir. Bu devre giriş katında detine ve özdirenç gibi parametrelere bağ- kapı emniyet sensörleridir. Mevcut teknik
çift kanal, mantık katında kendi üzerindeki lıdır. 24 VDC ile çalışan seri bağlı emniyet raporda, maskeleme olasılığına bağlı ola-
veya kendine bağlı çevresel cihazlardaki sensörleri dikkate alındığında, seri bağlan- rak sensörün ulaşabileceği maksimum hata
arızaları algılayabilen çift işlemcili emni- tı sayısı ve hattın uzunluğu da göz önüne teşhis kabiliyeti (Dcmax.) sınırlıdır. Aşa-
yet rölesi/emniyet PLCsi ve çıkış tarafında alındığında gerilim düşümü sebebiyle, ğıdaki örnek, emniyet devresindeki tespit
çift kanal mimari uygulanmıştır. operasyonel izin verilen 19 VDC değeri- edilmemiş bir hatayı göstermektedir. Ek
nin de altında 14-15 VDC gibi bir gerilim bir arıza, tüm emniyet kapısı korumasının
6. Manyetik Siviçlerin Değerlendirilmesi değeri ölçülebilir. Bu durum sensörlerin tehlikeye girmemesine neden olabilir. Bu
Manyetik alan prensibiyle çalışan kapı em- çalışmasını etkileyecek olup arızalar mey- ve buna benzer hatalar “hata maskeleme”
niyet sensörleri kullanılırken bir sorunun dana getirecektir. terimi ile açıklanmaktadır.
ST OTOMASYON EYLÜL 2020 77