Page 48 - st-makina-2019-subat

ARAŞTIRMA
IŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLIĞI - BÖLÜM 2

İş güvenliği; işin

BİLİNMEYEN 6381 SAYILI yapılması süresince Görüldüğü üzere kazaların çoğu dav-
KANUNUN 13. MADDESİ işler nedeniyle iş ranış odaklı sorunlardan ortaya çı-
Çalışmaktan kaçınma hakkı, 6381 sa- kazası riskini en kıyor. İş sağlığı ve güvenliği sistemi-
yılı kanunun 13. maddesinin az bilin- aza indirmek, iş mize teknik ve hukuk prensiplerinin
diğine değinen Gezginci, yüksek risk yerinin çalışma yanında psikoloji ve hatta sosyoloji
içeren durumlarda, işçinin yasadan prensiplerini de eklersek zorunluluk
gelen işten kaçınma hakkını kullana- iklimi nedeniyle ve yasak sistemlerinden kültürlü ça-
bildiğini belirterek şöyle konuşuyor: oluşması muhtemel lışan noktasına erişebiliriz.
“Yine de söylemeliyim ki, bu durum sağlık sorunlarını Hawthorne etkisinin iş sağlığı ve gü-
işçilerimizce Türkiye’de hiç tercih engellemek ve venliğine uygulanması için ilk adım
edilmemiş, bir maddedir.” Palmet İş meslek hastalığı Temel İSG eğitimlerinde atılabilir.
Sağlığı ve Güvenliği Yöneticisi Erdem riskine önlem İş sağlığı ve güvenliği eğitim slayt-
Gezginci, İSG konusunda dünyada ya- almayı amaçlar. larında ve anlatımlarında gördüğüm
pılan çalışmaları şöyle anlatıyor: genel durumu; hukuki zorunlulukla-
rın sıralanması, teknik zorunluluk-
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ların sıralanması, korku salmak, bol
ÇALIŞMALARI mans açısından yeterli olacağı düşü- kanlı kaza fotoğrafları ve tehditler
Hawthorne etkisi: Elton Mayo, Fritz J. nülüyordu. Hawthorne etkisi; insan ile çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği
Roethlisberger ve William J. Dickson olarak fark edilmeye, ilgi gösterilme- prensipleri empoze edilmeye çalı-
adlı endüstri psikologları tarafından ye, organizasyona fayda sağlayan bir şıyor. Oysa 6331 sayılı İş Sağlığı ve
1927 ile 1932 yılları arasında Hawt- insan olduklarının düşünülmesine de Güvenliği Kanunu’nda iş güvenliği
horne’da (ABD) bulunan Western önem verdiklerini ve “ilgi gösterildik- kültürü üzerinde duruyor ve eğitim
Electric Şirketi’nde yapılan ve grup di- leri” zaman daha verimli çalışacakları- konularından biri de bu. Maddi an-
namiklerinde “gözlenmenin” ve “birey nı göstermiştir. laşmalar ve çıkarlar üzerine kurulan
olarak algılanıp, sayılmanın” önemine iş ilişkilerinde uygunsuzluklar önce
dikkati çeken ünlü bir çalışma ile keş- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ zihinde ortaya çıkıyor. Yemek kötü
fedilen grup psikolojisi kavramıdır. KÜLTÜRÜ İÇİN HAWTHORNE diye yüksekte çalışma uygunsuzluğu
Çalışmanın planlanmasının nedeni İş yerlerimizde oluşturmaya çalıştığı- ortaya çıkaran çalışanların al gülüm
Western Elektrik Şirketi’ndeki aydın- mız iş sağlığı ve güvenliği kültürü için ver gülüm mantığından çıkartılması
lanma düzeyi ile verimlilik ilişkisini Hawthorne etkisi kapsamında değer- için içten ve bilimsel yönetim tarzla-
araştırmaktı. Deneyler sırasında önce lendirmeler yapılabilir mi? rına ihtiyaç var.
hem aydınlanmanın artırıldığı alanda Kanunlar ve prosedürler kapsamında Tabi buradan maddi ve fiziksel ola-
çalışan işçi grubunun hem de aydın- yürüttüğümüz çalışmalarda iletişimin naklar yerine ilgi ve samimiyet koyul-
lanma düzeyinin sabit kaldığı alanda ve samimiyetin çoğu zaman olumlu et- malı anlamı çıkartılamaz. Amaç daha
çalışan işçi grubunun verimliliğinin kilerini görüyoruz. Özellikle diğer ül- iyi ve dünya ile birlikte entegre yö-
arttığı gözlemlenmiş, daha sonra ay- kelere göre daha duygusal tepkiler ve- netim sistemlerini ülkemizde de gö-
dınlanma düzeyinin azaltılmasına ren bir millet olduğumuzu göz önünde rebilmek. Sözün kısası, insan odaklı
karşın hem aydınlanmanın azaltıldığı bulundurursak Hawthorne Araştırma- işletmelerin verimlilik üzerinden elde
grupta hem de kontrol grubunda ve- sı prensipleri ile daha başarılı sonuçlar ettikleri başarılı yöntemleri, ülkemi-
rimlilik yine artmıştır. Aydınlanma elde edebiliriz. zin kanayan yarası olan iş güvenliği
düzeyinin artırılmasının ve azaltıl- İş kazalarının yüzde 88’i tehlikeli ha- sorununa uyarlarsak hem ekonomi
masının hem deney grubunda hem de reketlerden, yüzde 10’u tehlikeli du- hem de iş güvenliği kültürü kazanır.
kontrol grubunda verimliliği artırma- rumlardan, yüzde 2’si kaçınılmaz ve
sının nedenini bulmak isteyen psiko- sebebi bilinmeyen hareketlerden kay- MESLEKİ VE TEKNİK
loglar, işçilerle görüşmüş ve işçilere naklanıyor. EĞİTİMLER
durumun nedenini sormuşlar; işçiler Tehlikeli hareketlere örnek vermek ge- Mesleki eğitim ve mesleki yeterlilik
de araştırmacılara bilim insanlarının rekirse: şartları önümüzdeki dönemde iş gü-
kendileriyle ilgilenmesinden mem- • Emniyetsiz çalışma, venliği eğitim sorununa çözüm olabi-
nuniyet duyduklarını anlatmışlardır. • Gereksiz hızlı çalışma, lir. Özellikle eğitimin hakkıyla yapılıp
Araştırmacıların görüşmeler sırasın- • Emniyet donanımı kullanılmaz yapılmadığının denetlenmesi üzerine
da keşfettikleri bu duruma, iş idaresi duruma sokma, kurulan ve Mesleki Yeterlilik Kurumu
psikolojisinin önemli kavramlarından • Tehlikeli yerlerde çalışma, tarafından uygulamaya geçirilen sis-
biri haline gelecek olan “Hawthorne • Emniyetsiz yükleme, taşıma, istif- tem, işvereni ve bilinçsiz işçiyi zorla-
Etkisi” adı verilmiştir. leme, yacak olsa da amacına hizmet edecek-
Hawthorne etkisi sayesinde çalışanla- • Emniyetsiz vaziyet alma, tir. Güvenli çalışma için gerekli olan
ra bakış tamamen değişmiştir. Önce- • Alet ve makinaları tehlikeli şekilde nitelikli eğitim ihtiyacı bilimsel me-
sinde her çalışan fiziksel özellikleri ile kullanma, totlar ve denetim ile giderilebilir. Bu
makina gibi değer görürken, iyi maaş • Şaşırma, kızgınlık, üzgünlük, telaş, da sorunun tanımlanması ve özünde
ve uygun maddi imkanların perfor- şakalaşma gibi… çözüm bulunması ile mümkün.
46
ST MAKİNA ŞUBAT 2019