Page 46 - st-enerjisini-ureten-fabrikalar-2020-ekim
P. 46
ENERJİ VERİMLİLİĞİ I TEKNİK MAKALE
Buhar sistemlerinde kapasite tayini, pik
çekişler ve buhar akümülasyon sistemleri
ir fabrika kurulurken buhar mada buhardan beklenen ısıtma süreci
kapasitesini tayin etmek uzayacağı için proses süresi de uzaya-
hem teknik kısıtlar hem de cak ve günlük üretim kapasitesi düşe-
belirsiz gelecek şartları yü- cektir. Basit bir yaklaşım ile proses anlık
B zünden oldukça zor olmak- buhar tüketimi yukarıdaki örnekteki gibi
tadır. Özellikle pandemi şartlarının ya- 600 kg/h olan prosesten yine örnekleme
şandığı bugünlerde üretim kapasiteleri üzerinden gidecek olursak 10 tane olan
düşen birçok tesiste büyük kazanlarla bir fabrikada 6.000 kg/h kapasiteli bir
çalışmanın yüksek maliyetleri fabrikaları buhar üreticisi yatırımı yapmak da doğru
zorlamaktadır. Bu yazımızda buhar sis- olmayacaktır. Çünkü 10 tane prosesin
temlerindeki üretici tiplerini, buhar pik kaç tanesinin 10 dakikalık buhar alma
çekişlerine yaklaşımları ve buharın stok- sürecinin çakışacağının ön görülmesi
lanmasını irdeleyeceğiz. gereklidir. Bu proseslerin buhar çekiş
Proseslerin buhar ihtiyacı belirlenirken anlarının çakışma ihtimali senaryolarının
buhar sisteminin ilk devreye alma sıra- da iyi hazırlanması gereklidir. Bu senar-
sında proseslerin tüketeceği buhar ile yolar hazırlanırken proseslerin ne kadar
birlikte sistemdeki boru ağının ve pro- sürdüğü, buhar çekiş anlarının ne kadar
seslerin kendilerinin de bir ısıtma yükü Jenesis Genel Müdürü Fatih Savaşkan sürdüğü ve proseslerin başında bulu-
olacağı göz önüne alınmalıdır. Eğer bu nan görevlilerin aynı anda kaç tanesinde
ilave yükler kapasiteye dahil edilme- üreticisi kapasitesi belirlenmelidir. Eğer işlem yaparak çakışmaya etkide buluna-
yecekse devreye alma süresinin biraz bileceği göz önüne alınmalıdır.
daha uzun olacağı en baştan kabul edil- her bir proses buhar tesisatı, katalog Buhar tüketimindeki piklerin çok olduğu
miş olmalıdır. Diğer önemli bir nokta da verisi üzerinden dizayn edilirse uygula- tesislerde bu değişkenliğe cevap vere-
üreticilerin kataloglarında verilen saatlik bilecek özelliklerde buhar üreticisi seç-
nominal kapasiteler yerine proseslerin mek önem kazanmaktadır. Pik çekişler
reçetelerine göre buhar alma sürelerini Proseslerin buhar proseslerin özelliğine göre birkaç dakika
düşünerek anlık piklerin de hesaba ka- ihtiyacı belirlenirken sürebileceği gibi 10-15 dakika da süre-
tılması gereklidir. buhar sisteminin bilecektir. En fazla 10-15 dakika sürebi-
lecek bir pik çekiş için büyük bir kazan
PİK BUHAR İHTİYACININ ilk devreye alma yatırımı yapmak yüksek maliyetli olduğu
BELİRLENMESİ sırasında proseslerin gibi işletme sırasında kazanın ömrünün
Bir örnek üzerinden devam edersek ko- tüketeceği buhar ile çoğu zamanında da kapasitesinin çok
nunun anlaşılması daha kolay olacaktır. daha altında bir kapasite çalıştırmanın
Örneğin saatlik buhar tüketimi bir pro- birlikte sistemdeki boru yaratacağı verimsizlik yüzünden işletme
ses için üretici kataloğunda 100 kg/h ağının ve proseslerin maliyeti de yüksek olacaktır. Bu noktada
olarak verilmiş olsun. Ancak uygulama- kendilerinin de bir ısıtma sektörde en çok tercih edilen skoç tipi
da o prosesin bir saatlik süreç içerisinde buhar kazanları ve buhar jeneratörlerinin
10 dakikada buhar alma işlemini bitirip, yükü olacağı göz önüne pik çekişlerdeki davranışlarına ve özel-
kalan 50 dakikalık zamanda, ürün alma/ alınmalıdır. Eğer bu ilave liklerine bakmakta fayda vardır.
boşaltma, deterjan/kimyasal besleme, yükler kapasiteye dahil
çalkalama, durulama, bekleme vb. bir- KAZAN TİPLERİNİN PİK
çok başka uygulama olabilir. Bir saatin edilmeyecekse devreye ÇEKİŞLERDEKİ DAVRANIŞ
sonunda proses 100 kg/h buhar tüket- alma süresinin biraz ŞEKİLLERİ
miş olmakla birlikte gerçekte 100 kg daha uzun olacağı en Bilindiği üzere skoç tipi buhar kazanları
buharı 10 dakikada prosese sokabilmek stok buhar bulunan bir doma sahiptir.
için anlık olarak 100 kg x 60 dk / 10 dk baştan kabul edilmiş Aynı şekilde büyük gövdesi içerisinde
= 600 kg/h buhar beslemesi yapılacak olmalıdır. daha fazla stok su da bulundurmak-
şekilde buhar tesisatı çekilmeli ve buhar tadır. Buhar jeneratörleri ise skoç tipi
44 ST ENERJİSİNİ ÜRETEN FABRİKALAR I Ekim 2020
