Page 70 - st-elektrik-enerji-2017-temmuz

DOSYA I YILDIRIMDAN KORUNMA VE TOPRAKLAMA I SÖYLEŞİ

yeleri olabilir. Yıldırıma karşı uygulama- seviyedeki transientlere karşı koruma laması yapılmalıdır. (Tip 3: Sınıf 3 veya
larda, yüksek risk seviyeleri için genel- yaptığından MOV (metal oksit varistör) D sınıfı)* MOV teknolojisi ile çalışan Tip
likle binalarda paratoner uygulaması teknolojisi ile çalışır. 3 parafudrlar yüke en yakın noktada
yapıldığı görülmektedir. Ancak parato- kullanılmak üzere dizayn edilmiştir ve
ner, yıldırımın etkilerine karşı binanızı Tip 1 ve Tip 2 parafudrların seçimin- Up koruma gerilimi Tip 2’den de küçük
yalnızca fiziksel olarak korur, elektrik de çeşitli parametreler kullanılır: seçilmeldir. Verimli bir Tip 3 uygulaması
teçhizatınız için bir koruma sağlamaz. için giriş panosunda mutlaka Tip 1 veya
Elektrik tesisatınızın ve tesisata bağlı ™Iimp: Tip 1 parafudrlar için maksimum Tip 2 koruması yapılmalıdır. Tek başına
cihazlarınızın korunması için parafudr darbe akımı. Parafudr, zarar görmeden uygulanan Tip 3 parafudr, hassas ci-
kullanımı gerekmektedir. Kapsamlı bir darbelere 5 kere dayanabilmelidir. Iimp, hazların korunmasında yeterli olmaya-
koruma için üç-adım düzenlenmesi düşük riskli bölgeler için 12,5 kA; yük- caktır.
tercih edilmelidir. sek riskli bölgeler için 25 kA seçilir. Özet olarak, eğer binada paratoner uy-
Eğer binanızda veya binanızın 50 m gulaması varsa, binanın girişinde Tip 1
civarında paratoner uygulaması var- ™Imax: Tip 2 parafudrlar için maksi- ve Tip 2 parafudr, tali dağıtım panola-
sa, “Tip 1” parafudr seçimi yapılmalı- mum darbe akımı. Parafudr, zarar gör- rında Tip 2 parafudr ve hassas yüklerin
dır. (Tip 1: Sınıf 1 veya B sınıfı)* Tip 1 meden Imax darbesine 1 kere dayana- dağıtım panosuna uzaklığı 10 m’den
parafudrları alçak gerilim tesisatların- bilmelidir. Imax, yüksek riskli bölgeler fazla ise dağıtımın son noktasında Tip
da besleme hattının binaya girdiği en için 65 kA; orta riskli bölgeler için 40 3 parafudr koruması yapılmalı, üç-adım
yakın noktada kullanılır. Yüksek enerji- kA, düşük riskli bölgeler için 20 kA se- düzenlenmesi ile kapsamlı koruma ger-
li dış kaynaklı ani gerilim darbelerinin çilir. çekleştirilmelidir. Koruma sistemini ek-
etkilerini sınırlandırmak üzere dizayn siksiz hale getirmek için de son yükler-
edilmiştir ve genellikle spark gap (kıvıl- ™In: Tip 1 ve Tip 2 parafudrlar için no- de akım korumalı prizler tercih edilebilir.
cım aralığı) teknolojisiyle çalışır. minal deşarj akımı - Parafudr en az 20
İç kaynaklı transientlere karşı koruma kere bu nominal deşarj akımı değerine Sektörün sorunları nelerdir? Han-
yapabilmek için tesisattaki her bir da- hasar görmeden dayanabilmelidir. gi yaklaşımlar sorunlara çözüm
ğıtım panosuna ilave olarak “Tip 2” pa- olabilir?
rafudrlar yerleştirilir. (Tip 2: Sınıf 2 veya ™Up: Maksimum koruma gerilimi. Pa- Sektörde gördüğüm sorunlardan en
C sınıfı)* Tip 2 parafudrlar daha düşük rafudrun nominal deşarj akımını topra- önemlisi parafudr kullanımı hakkında
ğa taşıdığı anda terminalleri arasında bir zorunluluk olmamasıdır. Ülkemizde
gösterdiği gerilim değeridir. Parafudrun kullandığımız standartların ve yönet-
koruma gerilimi ne kadar düşükse o meliklerin yeniden düzenlenip, para-
Parafudr seçimini kadar daha iyi koruma yaptığı anlamına fudrların elektriksel koruma sisteminin
doğru olarak gelir. IEC standartlarına göre elektrik-e- ayrılmaz bir parçası olması yönünde
yapabilmek için dikkat lektronik ekipmanlarını tam anlamıyla çalışmalar yürütülmelidir. Böylece ga-
edilmesi gereken koruyabilmek için parafudrun Up değe- zetelerde okuduğumuz, televizyonlar-
birkaç husus vardır. ri en fazla 1.5 kV olmalıdır. dan duyduğumuz “elektrik kontağından
Yıl içerisinde yıldırım ™Uc: Sürekli çalışma gerilimi. Parafud- çıkan yangın” şeklinde başlayan haber-
lerin sayısında azalma olacağını düşü-
düşme olasılığı ra uygulanabilecek sürekli maksimum nüyorum.
sıklığına, yıldırımın gerilim değeridir. TT, TN, TNS şebeke-
nasıl meydana leri için 360 V (L, N /PE arasında) , IT 2017 yılı sonu hedefleriniz nelerdir?
geldiğine, binanızın şebekeler için 440 V’dir. Var olduğu sektörlerde en önemli ön-
bulunduğu yere ve Çoğu uygulama için Tip 1 ve Tip 2 celiği her zaman kullanıcılarının yetkin-
liğini arttırarak büyümek olan Schnei-
korunmasını istediğiniz kombinasyonu transientlere karşı tüm der Electric için bu anlayış yıldırımdan
teçhizatınızın koruma ihtiyacını karşılar. Fakat ko- korunma sektörü için yine geçerlidir.
hassasiyet derecesine rumak istediğimiz bilgisayar, fotokopi Buna paralel olarak hedefimiz, elektrik-
göre farklılaşan düşük- makineleri, televizyon, telekomünikas- çiler için başlattığımız teknik eğitim se-
orta-yüksek risk yon sistemleri gibi hassas elektronik rilerini tüm Türkiye’de devam ettirerek
parafudrların ve akım korumalı prizlerin
cihazların Tip 2 parafudrun bulunduğu
seviyeleri olabilir. dağıtım panosuna olan uzaklığı 10m’yi doğru ve bilinçli bir şekilde kullanımını
aştığı durumlarda ek olarak Tip 3 uygu- sağlamaktır.

66 ST ELEKTRİK-ENERJİ I TEMMUZ 2017