Page 72 - st-proses-otomasyonu-2025-mayis

proses güvenliği

HAZOP’un sırları – 3

HAZOP çalışmasının ne kadar süreceği NODE sayısı, ekip üyelerinin yetkinliği, daha önce
bu tip bir çalışmaya katılıp katılmadıkları, prosesin karmaşıklığı gibi birçok değişkene
bağlıdır ancak kısa ve akılda kalıcı bir varsayım ile değerlendirilecek proseste
kullanılan ana proses ekipman sayısının yarısı kadar güne ihtiyaç duyulur.

adece endüstride değil yaşamın birçok alanında
birden fazla kişinin dahil olduğu, belirli bir za-
man alacak tüm işlerde hazırlık safhası vardır.
Çoğunlukla es geçilen veya gerekli ciddiyetin
S gösterilmediği hazırlık sonrasında karşılaşılacak
sorunların çözümü için önemli bir yer tutar. HAZOP Ça-
lışmasında da hazırlık aşaması bir dizi başlığı içeren, IEC
61508 standardında da yeri olan önemli bir faz olarak düşü-
nülmelidir. HAZOP hazırlığına geçildiğinde artık çalışma
amacının ve buna göre takımın netleşmiş olması beklenir.
Öncelik amaca göre dokümantasyonun belirlenmesi ve var
ise eksiklerin tamamlanması olacaktır. Proses güvenliği bil-
gisi başlığında ele aldığımız şekilde HAZOP çalışmasında
incelenecek dokümanların çalışmaya uygunluğu son bir
kez kontrol edilmelidir. Yine aynı bölümde atıf yaptığım
ekte bulunan kontrol formu ile eksik doküman olmadığı,
var ise çalışmayı ne kadar etkileyeceğinin HAZOP lideri ve
kolaylaştırıcı görev alan kişi tarafından kararlaştırılmalıdır.
Eğer proses çizimleri gibi HAZOP çalışmasının yapılama-
masına sebebiyet verecek eksiklik mevcut ise çalışma baş-
langıcını ötelemek ve öncelikle bu dokümanları çalışmaya
hazır hale getirmek en iyi uygulama olacaktır.
Doküman kontrolü ve tamamlanması sonrasında çalışma
süresi tahmin edilerek ekip üyelerinin onayları ile takvim
oluşturulabilir. HAZOP çalışmasının ne kadar süreceği
NODE sayısı, ekip üyelerinin yetkinliği, daha önce bu tip
bir çalışmaya katılıp katılmadıkları, prosesin karmaşıklığı
gibi birçok değişkene bağlıdır. Burada endüstride uzun ProSCon Kurucu Ortağı Mehmet Dilaver
yıllardır kullanılan farklı yaklaşımlar ile hesaplama yap-
mak ve keskin tahminde bulunmak mümkün, ancak kısa
ve akılda kalıcı bir varsayım ile; değerlendirilecek proseste TAKVİM OLUŞTURMAK VE ÇALIŞMANIN
kullanılan ana proses ekipman sayısının yarısı kadar güne GERÇEKLEŞECEĞİ YERİ BELİRLEMEK
Süre tahmininden sonra takvim oluşturmak, bununla bir-
ihtiyaç duyulur. Mutlaka tüm mühendislik yaklaşımla- likte çalışmanın gerçekleşeceği yerin belirlenmesi gereke-
rında olduğu gibi bir miktar güvenlik payı eklemenizi cek. Her ne kadar HAZOP çalışmalarının tesis dışında, ekip
öneririm. Burada önemli noktalardan biri de ana proses üyelerinin günlük işlerinden uzaklaşılarak yapılmasını
ekipmanında gerçekleşen operasyonun karmaşıklığı, eğer önersek de bu her zaman mümkün olmuyor, bu bağlamda
proses ekipmanlarında çok farklı akışların olduğu, reaksi- HAZOP süresince kullanılacak bir toplantı odasının ayar-
yon dinamiklerinin karmaşık olduğu reaktörler mevcut ise lanmasını öneririz. Burada amacımız proses çizimlerinin
bir proses ekipmanı için bir gün düşünülebilir, aynı şekilde akış yönüne göre duvara asılabilmesi, bir önceki çalışma-
distilasyon kolonları bir proses ekipmanı gibi görünse de nın ve kritik noktaların çizimler üzerinde görülebilmesidir.
tepede hem sıcaklık hem faz hem de reflux akışları, tabanda Tabi çalışmanın uzun süreceğini, tartışmaların bazen hara-
da aynı şekilde farklı faz, sıcaklık ve seviyenin değerlen- retlenebileceğini ve motivasyona ihtiyaç olacağını da unut-
dirilmesi ile reboiler operasyonu kolonu 2 proses ekipma- madan en önemli noktayı belirtelim; HAZOP toplantısını
nı olarak düşünmeyi gerektirebilir. Süre tahmininde lider yapacağımız alanda hızlıca ulaşabileceğimiz çay, kahve, su
prosesin içeriğine göre yaklaşık doğru tahmini yapacaktır. vb içecekler ile bir miktar motivasyon artırıcı yiyecek olma-

70 ST Proses Otomasyonu Mayıs 2025