Page 54 - st-proses-otomasyonu-2024-nisan

ü r ü n
KAPAK

Jeotermal enerji üretiminde H2s ve

sera gazlarının sürekli izlenmesi

Jeotermal enerji üretim tesislerinde hidrojen sülfür emisyon kontrolü için, emisyon
sistem seçimi yapılırken, yüksek hidrojen sülfür ve su buharı miktarları göz önünde
bulundurulmalı ve materyal seçiminde korozif etkiler doğru değerlendirilmelidir.
Set Teknik uzmanları paylaştı.

lkemizde 2020 yılında
Çevre, Şehircilik ve İk-
lim Değişikliği Bakan-
lığı tarafından yayınla-
Ü nan, Sürekli Emisyon
Ölçüm Sistemleri Tebliği değişikliği
ile jeotermal enerji üretim tesislerin-
de hidrojen sülfür emisyon kontrol
altında tutulması düzenlemesi getiril-
miştir. Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği
Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) EK-
3’te yer aldığı üzere H2S (Hidrojen
Sülfür) emisyonları 1 kg/saat’in altın-
da kalan işletmeler sürekli izlemeden
muaf tutulmuştur.
1 kg/saat H2S kütlesel debisi üzerin-
de kirleticisi olan işletmeler, baca gazı
arıtma sistemleri kurarak, H2S kon-
santrasyonunu düşürebilir veya H2S
parametresini sürekli izleyen sistem-
ler kurabilirler. Tercih işletmelere bı-
rakılmıştır. H2S parametresini sürekli
olarak izlemek isteyen tesislerde kul-
lanılacak ekipmanlarda dikkat edil-
mesi gereken birçok faktör mevcuttur.
Yer altı suyunun enjeksiyon yöntemi
ve bölgesel yapıya bağlı olarak deği-
şen H2S konsantrasyonları, 300 mg/
Nm ile 6000 mg/Nm arasında deği- H2S ÖLÇÜMÜNDE KULLANILAN Örnekleme şekline göre bakıldığında
3
3
şim göstermektedir. Bu yüksek kon- YÖNTEMLER NELERDİR? ise in-situ (yerinde ölçüm) ve sıcak
santrasyonun yanı sıra, prosesteki Hassas H2S ölçümünde yaygın ola- ekstraktif metotlarda H2S ile birlikte
değişkenlere bağlı olarak yüzde 1 ile rak kullanılan yöntemler; ultraviyole H2O parametresi de sürekli olarak iz-
yüzde 70 arasında değişen su buharı (UV) ve lazer (IR) ışık teknolojileri- lenmelidir. Bunun temel nedeni, SKH-
içerikleri söz konusu olmaktadır. dir. Ölçüm teknolojilerinin yanı sıra, KKY emisyon limit değerlerinin kuru
Emisyon sistemi seçimi yapılırken, bu örnekleme şekline göre in-situ (yerin- ve normalize edilmiş değerler olması-
yüksek hidrojen sülfür ve su buharı de), soğuk ekstraktif ve sıcak ekstrak- dır. Bu nedenle ilgili örnekleme yön-
miktarları göz önünde bulundurul- tif yöntemler mevcuttur. UV yöntem- temlerinin kullanılması durumunda,
malı ve materyal seçiminde korozif ler hem sıcak hem de soğuk ekstraktif ölçüm değerlerinin su buharı düzelt-
etkiler doğru değerlendirilmelidir. formda mümkündür. Ancak bu yön- mesine ihtiyaç duymaktadır.
Korozif etkilerin dışında, proseste temde H2O ölçümü yapılamaz. Lazer
kullanılan izo-pentan ve izo-bütan (IR) ışığı kullanan analizörlerde ise DURAG AP2E LASERCEM
gibi patlayıcı gazların varlığı, kullanı- yüksek CO2 (karbondioksit) kaynaklı ANALİZÖRÜNÜN ÖZELLİKLERİ:
lacak olan sistemlerin ATEX gereksi- girişim (H2S ölçümüne diğer gazların Türkiye’de birçok işletmede kurul-
nimini ortaya çıkarmaktadır. etkisi) kontrol altında tutulmalıdır. muş olan AP2E LaserCEM (IR) gaz

52 ST Proses Otomasyonu Nisan 2024