Page 52 - st-proses-otomasyonu-2024-ekim

makale

Kömür ocaklarında oluşabilecek

gaz tehlikeleri

Set Teknik Emniyet ve Çevre Teknolojileri, kömür ocaklarında gaz sızıntılarının neden
olacağı tehlikelerden korunmak için alınması gereken önlemleri paylaştı.

rtan enerji gereksinimi
ve yüzeye yakın ma-
denlerin tüketilmesi,
özellikle kömür ma-
A denciliğinde daha de-
rinlere inme ve daha fazla ilerleme
hızıyla üretim yapma zorunluluğunu
ortaya çıkarmıştır. Daha derin kömür
yataklarına inilmesi ile açığa çıkan
metan gazında önemli derecede artış
gözlenmektedir.

KÖMÜR OCAKLARINDA METAN
GAZI NERELERDE GÖRÜLEBİLİR?
Metan gazı; kömürün oluşumundan
itibaren, kömür yataklarında, kömür
yatağının çevresinde bulunan kayaç-
larda veya kömürün içinde sıkışmış
olarak bulunur. Kömür ocakları açı-
lınca gaz yayılmaya başlar. Metan gazı
son derece yanıcı patlayıcı bir gaz olup,
havadaki oranı yüzde 4 – yüzde 15 ol-
duğu durumlarda patlama gerçekleşe-
bilir. En güçlü patlama havadaki metan ve yıkım etkisine sahiptir. Bu nedenle TEHLİKELERDEN KORUNMAK
gazı oranının yüzde 9,5 olduğu durum- madenlerde metan gazı dedektörleri İÇİN HANGİ ÖNLEMLER
larda meydana gelmektedir. Metanın bulunmalı ve metan gazı seviyesi be- ALINMALIDIR?
yanma sıcaklığı, ısı kaynağına bağlı lirli bir değerin altında tutulmaya çalı- Gaz sızıntısının sebep olacağı tehlike-
olarak 650-750 °C arasında değişmek- şılmalıdır. 1 Oksijen gazının konsant- lerden korunmak için yeterli havalan-
tedir ve patlama durumunda çevredeki rasyonu da büyük önem taşır. Oksijen dırmanın sağlanması, sabit ve portatif
sıcaklık 1800-2500 °C’ye çıkmaktadır. konsantrasyonunun belirli seviyeden gaz dedektörleri ile gerekiyorsa çift
Patlamadan sonra ortamın basıncı 9 kat üstü yangınlara, oksijen azlığı ise bo- korumalı ilerlenmesi, oksijen seviyesi
artış göstermektedir. 1 kilogram metan ğulmalara sebep olabilir. düşüklüğünde silindirli solunum seti
gazı yanması neticesinde, 13300 Kcal ısı veya gaz sızıntısında kaçışı sağlaya-
açığa çıkmaktadır ki bu oran 1 kilog- KARBONMONOKSİT GAZININ bilmek için yarım yüz kaçış maskesi
gibi kişisel koruyucu donanım ekip-
ram barutta 580 Kcal’dir. 1 (CO) TEHLİKESİ NEDİR? manlarının kullanılması gerekmek-
Maden yangını ve patlamaları sonra- tedir. Sistemlere bağlı exproof ikaz
GRİZU PATLAMASI NEDİR? sındaki kurtarma operasyonları es- lambaları veya siren & flaşörler gibi
Madencilikte, metan ile havanın belir- nasında, CO gazı konsantrasyonuna uyarı ekipmanlarının kullanılması ön-
li oranda karışımı gruzi olarak adlan- dikkat edilmelidir. CO gazı; tatsız, lemlerden bazıları olarak sıralanabilir.
dırılır. yüzde 4 - yüzde 15 arası metan renksiz, kokusuz olması ve tahriş F Honeywell Portatif Gaz Dedektörleri
ile havanın birleşmesinden oluşan ka- etme özelliğinin olmaması nedeni ile F Honeywell Sabit Gaz Dedektörleri
rışım, 650 °C’de 2 fazlı bir yanma ger- fark edilmediği için “sessiz katil” ola- F E2S Uyarı Ekipmanları
çekleştirir. Bu karışım önce ani şekilde rak bilinmektedir. Karbonmonoksit F DPI Sekur İş Güvenliği Ekipmanları
genleşir, daha sonra patlama merke- gazı, toksiktir ve yüksek konsantras-
zine doğru çok büyük bir kuvvetle yonları yanıcı patlayıcı özelliktedir. KAYNAKLAR:
gazı sıkıştırır. Büyük tahrip gücüne Gerekli tedbirler mutlaka alınmalıdır. 1 https://tr.wikipedia.org/wiki/Grizu

50 ST Proses Otomasyonu Ekim 2024