Page 62 - st-proses-otomasyonu-2022-aralık

basınçlı hava teknolojileri

Basınçlı hava kaçaklarının maliyet

CO2 emisyonuna etkisi

CS Instruments Ülke Müdürü Yusuf İlhan, basınçlı havanın maliyetini ve endüstriyel
tesislere olan etkisini anlattı.

asınçlı hava neredeyse her ortaya çıkar. Tüketilen fosil yakıtlar sinden yapılacaktır. Örnek işletmede
işletmende kullanılan en gibi harcanan her bir kWh elektrik yapılan çalışmada enerji birim fiyatı
tipik enerji türevlerinden enerjisinin de CO2 emisyonuna neden 3,5 TRY/kWh; EUR/TRY kuru ise 18
biridir. Kolay depolanma- olduğu unutulmamalıdır. Enerji mu- TRY olarak alınmıştır. Bu durumda
3
B sı ve iletilmesinin yanında, kabili CO2 emisyon değerleri ülkele- basınçlı hava maliyeti 1000 m başına
düşük maliyetli ekipmanlarla hareket re ve enerji üretilen birincil kaynağa 23,28 EUR olmaktadır. Hesabın detayı
ve kontrole izin vermesi nedeniyle göre değişmektedir. Şekil-1’de yer almaktadır.
kullanımı basittir. Yaygınlığına ve- Bu çalışmada, 75 kW gücünde bir vi- Diğer taraftan üretilen basınçlı hava-
rimsizliği de malumdur. Basınçlı ha- dalı kompresör işleten ve ilaç sektö- nın maliyeti yanında CO2 emisyonu
vanın üretildiği kompresörlerin elekt- ründe faaliyet gösteren bir KOBİ esas da söz konusudur. Ülkelere ve birincil
rik enerjisinin yaklaşık yüzde 10’u alınarak, basınçlı hava kaçaklarının enerji kaynaklılarına göre değişmekle
faydalı pnömatik enerjiye, geri kalanı maliyet ve CO2 emisyonuna etkisi in- birlikte çalışmada kabul edilen birim
ise ısıya dönüştüğü bilinir. celenmiştir. Türkiye’nin girdiği hipe- emisyon 0,527 kg/kWh olacaktır.
İşletmelerde kullanılan basınçlı hava- renflasyon dönemi, Türk milli parası Örnek verilen işletmenin 10 günlük
nın maliyeti yanında, harcanan elekt- ile işlem ve hesap yapmayı olanaksız- debi kaydı ana hat üzerinden ölçül-
rik enerjisi nedeniyle CO2 salımı da laştırdığı için hesaplamalar EUR cin- müştür. Kayıt altında alınan zaman
bağlı değerler Grafik-1’de görülmek-
tedir. Yeşil grafik ana hattaki aktüel
debiyi, üretim durumuna göre dalga-
lanır halde göstermektedir. On gün-
lük kaydın hareketli ortalaması yakla-
şık 500 m /h olacak ölçülmüştür. Bu
3
durumda yılda yaklaşık 6000 saat ça-
lışan işletmede bir yıllık basınçlı hava
maliyeti 70.000 EUR olmaktadır. Yılda
yaklaşık 360.000 kWh enerji harcayan
basınçlı hava sistemin CO2 emisyonu
ise yaklaşık 190 ton/yıl olmaktadır.
Grafik-1’de kırmızı dörtgenlerde işa-
ret edilen bölgeler işletmenin duruş-
ta olduğu dönemlerdir. Yeşil grafikte
görülebileceği gibi işletme duruştay-
ken ana hat debisinin hareketli ortala-
ması yaklaşık 300m /h ölçülmektedir.
3
Bu durumda işletmede yüzde 60 ora-
nında kaçak ve pasif kullanım olduğu
açıkça görülmektedir. Üretilen basınç-
lı havanın yarıdan fazlası kayıp ve ka-
çaklara gitmektedir.
Grafik-1’de görülen kırmızı çizgi ise
sahadaki kaçakların sadece yarısının
tamir edildiği durumu simüle etmek-
tedir. Elbette kaçaklar yalnızca duruş-
larda değil, hattın içinde basınç olan
her durumda para kaybettirmeye
CS Instruments Ülke Müdürü Yusuf İlhan devam edeceği için, tüm grafik aşağı
yönlü transpoze olmuştur. Yeni du-

60 ST Proses Otomasyonu Aralık 2022