Page 50 - st-proses-otomasyonu-2022-aralık
P. 50
makale
Kömür ocaklarında oluşabilecek
gaz tehlikeleri ve alınacak önlemler
Set Teknik Emniyet ve Çevre Teknolojileri uzmanları, kömür ocaklarında gaz
sızıntılarının neden olacağı tehlikelerden korunmak için hangi önlemlerin alınması
gerektiğini açıklıyor.
rtan enerji gereksinimi
ve yüzeye yakın ma-
denlerin tüketilmesi,
özellikle kömür ma-
A denciliğinde daha de-
rinlere inme ve daha fazla ilerleme
hızıyla üretim yapma zorunluluğunu
ortaya çıkarmıştır. Kullanılan yön-
temlerde gelişmelerin olması, verim-
liliğin artması ve daha derin kömür
yataklarına inilmesi ile açığa çıkan
metan gazında önemli derecede artış
gözlenmektedir. 1
KÖMÜR OCAKLARINDA METAN
GAZI NERELERDE GÖRÜLEBİLİR?
Metan gazı; kömürün oluşumundan
itibaren, kömür yataklarında, kömür
yatağının çevresinde bulunan kayaç-
larda veya kömürün içinde sıkışmış
olarak bulunur. Kömür ocakları açı-
lınca gaz yayılmaya başlar.
METAN NASIL BİR GAZDIR? ME-
TAN GAZI BİRİKMESİ SONUCUN-
DA HANGİ OLAYLAR MEDYANA
GELEBİLİR?
Metan gazı son derece yanıcı patlayıcı
bir gaz olup, havadaki oranı yüzde 4 - lirli oranda karışımı gruzi olarak ad- yanı sıra oksijen gazının konsantras-
yüzde 15 olduğu durumlarda patlama landırılır. Yüzde 4 - yüzde 15 arası yonu da büyük önem taşır. Oksijen
gerçekleşebilir. En güçlü patlama ha- metan ile havanın birleşmesinden konsantrasyonunun belirli seviyeden
vadaki metan gazı oranının yüzde 9,5 oluşan karışım, 650 °C’de 2 fazlı bir üstü yangınlara, oksijen azlığı ise bo-
olduğu durumlarda meydana gelmek- yanma gerçekleştirir. Bu karışım önce ğulmalara sebep olabilir.
tedir. Metanın yanma sıcaklığı, ısı kay- ani şekilde genleşir, daha sonra pat-
nağına bağlı olarak 650-750 °C arasında lama merkezine doğru çok büyük bir MADENCİLİK SEKTÖRÜNDE
değişmektedir ve patlama durumunda kuvvetle gazı sıkıştırır. Büyük tahrip KARBONMONOKSİT GAZININ
çevredeki sıcaklık 1800-2500 °C `ye çık- gücüne ve yıkım etkisine sahiptir. (CO) TEHLİKESİ NEDİR?
maktadır. Patlamadan sonra ortamın Grizu, yeraltı kömür işletmeleri için Maden yangını ve patlamaları sonra-
basıncı 9 kat artış göstermektedir. 1 ki- en büyük riski oluşturan etmenlerin sındaki kurtarma operasyonları es-
logram metan gazı yanması neticesinde başında gelir. Grizu patlamaları sebe- nasında, CO gazı konsantrasyonuna
13300 Kcal ısı açığa çıkmaktadır ki; bu biyle pek çok can ve mal kaybı meyda- dikkat edilmelidir. CO gazı; tatsız,
oran 1 kilogram barutta 580 Kcal’dir. 2 na gelmiştir. Madenlerde metan gazı renksiz, kokusuz olması ve tahriş
dedektörleri bulunmalı ve metan gazı etme özelliğinin olmaması nedeni ile
GRUZİ PATLAMASI NEDİR? seviyesi belirli bir değerin altında tu- fark edilmediği için “sessiz katil” ola-
Madencilikte, metan ile havanın be- tulmaya çalışılmalıdır. Metan gazının rak bilinmektedir. Karbonmonoksit
2
48 ST Proses Otomasyonu Aralık 2022
