Page 108 - st-otomasyon-2020-nisan

OTOMASYON ÜRÜN VE UYGULAMALARI

MOTOR - SÜRÜCÜ

Yeni nesil servo sistemleri ile

hareket alanınızı genişletin

Fonksiyonel Akıllı Teknolojiler Satış Mühendisi İsmail Ersoy, servo motorların diğer
motorlara göre avantajlarını ve servo motor seçiminde dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.

ervo sistemleri, bir makina Artımsal (incremental) enkoder ve mutlak
prosesinde son kontrol elema- (absolute) enkoder
nı olarak görev yapmaktadır.
Genellikle güç elde etmeye Artımsal (incremental) enkoderler enerji
S yarayan motorlar sabit bir hız- kesintisi durumunda hangi pozisyonda ol-
da dönmeye göre tasarlanmıştır. Servo mo- duğunu hatırlamaz. Doğal olarak enerji gel-
torlar ise değişken hız ve torklarda istenen diğinde pozisyonunu sıfırlamış olur. Mutlak
komutları başarıyla yerine getirmeye odaklı (absolute) enkoderler ise pozisyon bilgisini
olarak tasarlanmıştır. Kullanıcıların ihtiyaç- hafızasında saklar. Enerji kesilip tekrar gel-
larına göre servo motorlar; pozisyon, hız ve diğinde pozisyonuna kaldığı yerden devam
tork şeklinde kontrol edilebilir. Servo mo- eder. Enkoder çözünürlüğü, uygulamanızın
tor; hız, pozisyon ve tork kontrolünün ge- hassasiyeti için çok önemlidir. Servo moto-
rektiği uygulamalarda geri besleme (feed- run 1 tam turunda ürettiği pals sayısını verir.
back) alarak bir kontrolöre bilgi gönderip 360 derecelik dönüş alanı bulunan dairesel
sistemin davranışını ayarlar ve sürekli hata enkoderin çözünürlüğü ne kadar yüksek
kontrolü yapıp istenilen pozisyon, tork veya olursa yaptığınız işin hassasiyeti o kadar
hızı elde edilmesini sağlayarak sistemin is- yüksek olur. 1 tam turunda 131.000 (17 bit)
tenilen sınırlar içerisinde güvenli çalışması- pals üreten bir enkoder ile azami 0,002 dere-
nı mümkün kılar. Geri besleme için kulla- celik hassasiyet elde ederken, 8.388.608 (23
nılan enkoderlerin çözünürlüğünün yüksek bit) pals üreten bir enkoder ile 0,0004 dere-
olması sistemin hassasiyetini artırır. celik hassasiyet elde edebilir.
Servo motorlar AC motorlara kıyasla daha
hassas ve uzun ömürlü yapıda olup, çok dü- SERVO MOTOR SEÇİMİNDE ◆ Tork ve Hız
Servo motorlarda tork aralığı, sürekli
şük ve yüksek devirlerde bile hassas kontrol DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER (anma) ve geçici (maks.) olmak üzere iki
sağlayabilir. Geniş bir hız komutunu yerine farklı bölümde değerlendirilmelidir. Sü-
getirecek biçimde tasarlanmıştır. ◆ Enkoder tipi ve çözünürlük rekli bölge, servo motorun 7 gün 24 saat
Enkoder, servo motorların en önemli seçim ısınmadan ve mekanik hasar görmeden
SERVO MOTORLARIN kriteridir. Pals sayısı, tur sayısı ve dönüş çalışabildiği tork bölgesidir. Geçici bölge
AVANTAJLARI yönü bilgisi verirler. En yaygın olarak 2 ise servo motorun sadece belirli bir süre
Servo motorların diğer motorlara farklı enkoder tipi kullanılır. boyunca ısınmadan ve mekanik hasar gör-
göre avantajlarını sıralayacak olursak; meden çalışabildiği, süre sonunda servo
◆ Dâhili enkoderi sayesinde, pozisyon sürücünün alarm üreteceği ve mekaniğin
bilgisini sürekli takip eder. hasar göreceği tork bölgesidir. Servo mo-
◆ Devir sayıları, hızlı ve düzgün bir şekilde tor seçimi yaparken ihtiyacımız olan tork
değiştirilebilir ve bu sayede küçük boyut- mutlaka sürekli çalışma tork bölgesinde ol-
larda büyük momentler elde edilebilir. malıdır. Güç değerlerine (watt) ve mekanik
◆ Sık aralıklarla farklı hareketleri gerçek- boyutlara göre servo motor seçimi yapmak
leştirebilir, dur kalk sayıları fazla olabilir. yerine, Prosesinizde ihtiyacınız olan hız
Sayıların fazla olması motor için önemli (rpm) değeri ve elde etmek istediğiniz tork
değildir, olumsuz yönde etkilenmez. Tek- değerine uygun motor seçimi yaparsanız en
rarlayabilirlikleri yüksektir. doğru sonucu almış olursunuz.
◆ Motor atalet momentleri küçüktür. İste-
nen komutları anlık olarak algılayıp uygu- ◆ Motor Atalet Oranı
layabilir. (Atalet oranı = Yükün motor miline indir-
◆ Eğer sürücülerde standart dahili pozis- genmiş ataleti / Motor ataleti)
yonlama özelliği varsa PLC veya kontrolör
kullanmadan pozisyon kontrolü yapılabilir. İlgili servo motor için önerilen atalet oran-
104 | ST OTOMASYON NİSAN 2020