Page 10 - st-agir-sanayi-cozumleri-2017-eylul

Da Vinci’den

Günümüze Toleranslar

letişimin başka hiçbir türü ile yapılamayacak verimli aktarımlara olanak
verdiğinin anlaşılması ile resim imalat dünyasına da girmiştir. Resmin
mekanik parçaların iletişiminde kullanımına ilişkin ilk örnekler Leonardo da
Vinci’nin ızgara ve dişli mekanizmalarıdır. Gerçi üstadın 1500 yılında çizmiş
İ olduğu eserler bugünkü teknik resmin çok uzağındadır. Temel eksiklik
de ölçü ve toleransların yokluğudur. Üstat muhtemelen önce düşünüp çizmiş,
sonra deneme yanılmaya dayalı imalat sırasında icatlarının gerçek ölçülerini
belirlemiştir.

* * *

Ölçülerin teknik resimlere katılması seri üretim döneminin buluşudur. O
dönemde parçaların birbirleri ile aynı olmaları, böylelikle değiştirilebilirliği
sağlamaları amacıyla ölçüler çizimler üzerinde gösterilmeye başlanmıştır.
Ölçülerin doğru üretilip üretilmediği de mastarlar ile kontrol edilmiştir. Ancak
ölçülerin tam tutturulmasının sisteme yüklediği maliyet ve zaman kayıplarından
korunmak için bazı sapmalara izin verilmiş, buna da tolerans denmiştir. Üstelik
tolerans mastarlara duyulan gereksinimi de büyük ölçüde azaltmıştır.

* * *
Toleransların zaman ve maliyet kayıplarını önleyebilmesi için, imalat ekipman
ve süreçlerinin yetenekleri, parça değiştirme gereksinimleri, montaj boyutları,
ürün performansı dikkate alınarak saptanmaları gerekir. Ancak pek çok kurumda
toleranslar dayanaksız geçmiş deneyimlerle ya da kaliteyi iyileştirme güdüsü
altında gereksiz zorlamalarla belirlenmektedir. Bu da şirketin önemli kar
potansiyelini çizim aşamasında kaybetmesi anlamına gelmektedir. Fabrikaların
yeni Leonardo’lar çalıştırmıyorsa toleranslarını sorgulamalarında fayda vardır...

Halefşan Sümen
[email protected]